De lucht is een donkere tint grijs terwijl ik naar De Kwakel rijdt.

Mooie combinatie met het oranje licht dat uit de kassen komt. Groen en geel van de bloemen, water ertussen. ‘Power Grow’. Derk staat me al op te wachten, we beginnen snel. Op tafel zie ik het boek ‘fifty shades of grey’ liggen, ‘vijftig tinten grijs’ in het Nederlands. ‘Goed boek?’ vraag ik Paulina. ‘Heel goed, ik ben het voor de tweede keer aan het lezen’. Ik verbaasde me hierover, je moet een boek wel heel goed vinden om het meteen nog een keer te lezen.

Criterium bij het bewaren van mijn boeken was altijd; ‘wil ik het nog een keer lezen?’. Zo ja, dan ging het de boekenkast in en anders naar De Slegte. Een boekenkast vol met boeken heb ik inmiddels wel verzameld. Of ik ze allemaal ook echt nog een keer ga lezen is natuurlijk zeer de vraag.

Na de les dacht ik nog even langs de C1000 te rijden om een kratje bier te halen. Verbouwing; het rood wordt geel. De C1000 wordt omgebouwd naar een Jumbo. Die keten in het geel zie je steeds meer opduiken tussen de (ook al rode) Dirk’ s en het blauw van de AH ’s. Mooi, al die bedrijvigheid. Binnen werkten een twintigtal mensen in wat een enorme chaos leek te zijn. Ik heb iets dergelijks meegemaakt bij een verbouwing van Mc Donalds in Amersfoort, waar ik schilderwerk deed destijds. Er liepen op het laatst zoveel mensen rond dat je er bijna duizelig van werd. Gelukkig wist iedereen heel goed wat hem of haar te doen stond. Zo werd het meubilair, houten zitbanken, ingebouwd door een groepje Oostenrijkse timmermannen die dit bij Mc Donalds overal in Europa hadden gedaan.

Goed, de C1000 word dus omgebouwd tot Jumbo. Dan maar naar de Lidl, ook vlakbij. Altijd weer verbazing over de lage prijzen. Pakken sojamelk hier maar 99 cent, elders vaak het dubbele. Sprankelend mineraalwater 1,5 liter voor 35 cent. Goeie wijn voor drie euro enz. Voor de gezelligheid hoeft je niet te komen. Gelukkig geen achtergrondpopmuziek. Bij Lidl kom je waar je voor komt. Muziek luisteren doe ik thuis wel.

‘Haaarooold, hee wacht even!’ Ik stop met mijn fiets en zie hem over de straat naar me toe rennen. Igor, een Rus die ik Nederlandse les heb gegeven. Het is alweer een paar jaar terug, maar ik zie hem nogal eens lopen in de buurt van de Amstelveense weg, waar hij woont. Igor is al een jaar of tien in Nederland. Hij was matroos op de wilde vaart en kwam erachter dat de ‘quality of life’ in Amsterdam vele malen hoger is dan in zijn geboorteland. Hier wilde hij blijven en dat heeft hij gedaan. Had een aantal jaren een eigen tegelzetters-/bouw-/schildersbedrijfje, maar door de crisis in de bouw kwam ook hier een eind aan. Nu heeft hij dan eindelijk het examen B1 gedaan, waarmee hij een MBO-opleiding kan gaan doen. Even babbelen, daar houdt hij van. Dus luister ik geduldig naar wat hij allemaal te vertellen heeft. Na een minuut of vijf vervolg ik mijn weg naar het financiële beleggingsbedrijf waar ik op Dinsdagavond altijd lesgeef.
Er is vanavond een nieuw meisje bijgekomen, uit Brussel. Ze kwam naar Amsterdam vanwege haar werk, maar ook voor de ‘quality of life’ die ze hier vele malen beter vindt dan in Brussel. Je kunt hier goed op de fiets rijden, in Brussel niet.

Daar is het drukker en viezer. Iets wat ik van grote stadbewoners overal ter wereld gehoord heb. Hier is het schoon en rustig. Niet helemaal natuurlijk, maar als je een dagje in Brussel, Parijs of Londen bent geweest is Amsterdam een verademing wat frisse lucht en ruimte betreft. En inderdaad is hier genoeg plaats, ook al is het krap, voor de fietser.

Vroeger werd ik op Plein 40-45 in Amsterdam-West, waar ik s’avonds een cursus Inburgering gaf, regelmatig geroepen als ik de markt bezocht. ‘Meester, meester!’. Als ik dan om me heen keek zag ik vaak een moeder met kinderwagen staan. Meestal met een Fatima of Aisha die bij mij in de klas had gezeten. ‘Wilt u even mijn baby zien?’ was dan steevast de vraag. Ik lachte dan vriendelijk en bewoog dan mijn hoofd naar boven de kinderwagen waar me een schattig poppetje met pretoogjes toelachte. ‘Mooie baby Fatima!’. Eerst vroeg ik dan hoe hij of zij heette, dan wist ik meestal ook zeker of het een jongen of een meisje was. Hoe of het verder ging, informeerde ik dan. Meestal had ze het heel erg druk en als ik dan vroeg waarmee dan was het ‘met de baby’.

Gepensioneerde ouders uit Marokko of Turkije blijven ook na hun pensioen liever in Nederland wonen, zeiden mijn cursisten me vaak als ik in de pauze een praatje met ze maakte. Als ik dan vroeg ‘waarom?’, dan was het meestal ‘voor de kleinkinderen. De scholen en de medische zorg zijn hier veel beter dan bij ons’.

Chen, de Chinees die er vanavond ook bij was, vind de ‘quality of life’ in Amsterdam ook veel beter dan in China. Ook in zijn stad in China was het vooral viezer en drukker.

Natuurlijk, er wordt veel geklaagd en er is van alles aan te merken op de bureaucratie en van alles en nog wat, maar ga je het vergelijken met andere landen, dan is het hier helemaal zo slecht nog niet.

Een vraag, meer niet. Een vraag dat een verhaal verteld. Een vraag waarop je even niet weet wat te antwoorden. De cartoons van Peter van Straaten boeien me al dertig jaar. Zijn scheurkalender bezorgt me al vele jaren een dagelijkse glimlach.

Deze cartoon vond ik zeer veelzeggend. ‘Hoe oud denkt u te worden?’. Vijf woorden zijn genoeg. Het drama dat zich hierachter verbergt. Heeft de man een ongeneeslijke ziekte, leeft de man ongezond en moet hij zijn leven veranderen? Allemaal vragen die naar boven komen. Beetje sneu, dat wel. Maar een accurate weergave van de werkelijkheid, die vaak ook een beetje sneu is.

Aandacht

Een zin, meer niet. Een zin waarin alles gezegd is. Een zin waar je niets meer aan toe hoeft te voegen. Peter de Wit zegt het, kort en krachtig.

‘Opgeruimd staat netjes’ luidt een Nederlands gezegde en dat vind ik ook. Wat je niet gebruikt kan je beter weggooien en alleen wat je gebruikt moet je bewaren. Anders kom je met steeds meer spullen te zitten. Zo ben ik in deze voorjaarsvakantie maar eens begonnen met een grondige opruimronde van mijn studieboeken, andere boeken, cd’s en platen, kleding, jassen, schoenen en last but not least; de keukenkastjes en laden. Vooral in de laden is het makkelijk om iets snel op te ruimen. Laden raken vaak snel vol met allerlei dingen waarvan je even niet weet wat je er mee moet doen; in de lade dan maar. Af en toe de laden checken en dumpen wat je niet gebruikt is dan ook een noodzakelijk ritueel dat voorkomt dat laden zo vol raken dat ze steeds minder makkelijk dichtgaan. Wat zich in de afgelopen jaren heeft opgehoopt is altijd meer dan verwacht en wat ervan gebruikt wordt veel minder. Bij veel dingen vraag ik me af; gebruik ik dit nog, wil ik hier nog naar luisteren, wil ik dit nog lezen? Als het antwoord lang op zich laat wachten is het duidelijk dat het niet meer zeker is of ik er nog iets mee doe. In dat geval gaat het weg, de deur uit of de vuilnisbak in. Cd’s, je krijgt er nog twee kwartjes of een euro voor bij Concerto en met boeken is het nog treuriger gesteld. De Slegte bestaat al niet meer en bij een tweedehands boekhandel krijg je er bijna niks voor want er wordt minder gelezen. Beland dus vaak in de oud-papierbak. Kleding gaat naar de kledingcontainer.
Na het opruimen wordt het overzichtelijker; je weet weer wat je hebt en wat je daarmee kan doen. Niks erger dan spullen die jarenlang onaangeroerd in kelders of kasten liggen.

Opruimen schept ruimte in je huis, in je kast en laden, maar ook in je hoofd. Een opgeruimd gevoel begint met een opgeruimd huis.
Weten wat je hebt en weten wie je bent.

Koot en Bie noemden dit ‘de ramen van de zolderkamer eens flink openzetten om de boel even goed door te laten waaien’. Koot en Bie, die met hun onvergetelijke ‘zoek jezelf’ een ode aan de introspectie gaven.

Zoek jezelf
Allemaal op weg naar niets, doen we zus of zomaar iets
Soms net echt, maar meestal kitsch, want wie speelt er nog zichzelf
Weet je nog wanneer dat was, toen je nog geen ander was
Niet in harnas achter glas, maar je eigenlijke zelf

Zoek jezelf broeders, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf

Dikkerdoenerij genoeg, op kantoor en in de kroeg
Als je nou ‘ns geen masker droeg, zou je dat niet beter staan
Wat moet je met die Januskop, daar schiet niemand iets mee op
‘t Is een kwestie van een knop, die moet enkel even om

Zoek jezelf zusters, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf

De man die op z’n tenen loopt en alleen zichzelf verkoopt
En nooit iets in z’n oren knoopt, die gaat nog eens lelijk dood
En met make-up van oor tot oor stelt z’n vrouw een ander voor
En hebben ze nog steeds niet door dat een glimlach beter staat

Zoek jezelf broeders, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf
Zoek jezelf broeders, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf
Zoek jezelf broeders, vind jezelf, wees en blijf alleen jezelf

Uit: De eerste langspeelplaat van het Simplisties Verbond.
© Amsterdam 1975.

Even wennen dat het geen Koninginnedag meer is, dat heb ik veel gehoord gisteren en vandaag. Natuurlijk van leeftijdsgenoten, die zoals ik al zo’n dertig jaar Koninginnedag hebben gevierd.
Lekker rustig dagje, geen gekke dingen. Even tv gekeken, naar het bezoek van Maxima en de Koning aan Amstelveen en daarna nog even de vrijmarkt op.

De tijd dat ik zelf ging verkopen ligt inmiddels ver achter me. Vroeger ging ik nog wel op de Noordermarkt staan met tweedehands kleding of met saté. De beste keer was nog toen ik met mijn buurman onder het Rijksmuseum ging staan op een wat druilerig Koninginnefeest. ‘Een plastic bekertje koffie met een speculaasje voor 80 cent’ bleek een schot in de roos. De mensen stonden in een lange rij en wij maar koffiezetten. Met een gasfles en fornuis en een mega grote ketel. Om 13 uur waren de twintig pondspakken Supra op en ging ik nog 20 pakken bijkopen in de avondwinkel. Die waren om een uur of 6 ook leeg. Toen we in de kassa keken bleek dat we meer dan drieduizend Euro hadden verdiend.

De laatste jaren doe ik het wat rustiger aan. Vandaag, net als de laatste twee jaren, alleen even naar de Apollolaan voor het Hilton Hotel geweest. Een kaarsenstandaard van 1 Euro

en een paar lange, hoge bloempotten voor 4 Euro. Hij vroeg 5, maar afpingelen hoort erbij op Koningdag.

Verder nog een rokje voor mijn vrouw voor 50 cent.

Alles bij elkaar 5 euro en 50 cent uitgegeven en totaal twee en half uur Koningsdag gevierd, een uurtje naar het Willem en Max gekeken op de buis en op de vrijmarkt wat leuks voor weinig gekocht. Precies genoeg, mijn vrouw moest naar haar werk en ik had ook nog volop te doen.
Bovendien was de zon ook verdwenen om half drie.

Ik zie hem elke ochtend om 9 uur als ik door Almere loop; het achterneefje van Bob Marley. Hij loopt ijverig te stofzuigen op straat met de straatstofzuiger. Dat ze die nog niet in Amsterdam gebruiken is me een raadsel. Het is een ideale machine; geruisloos, dus niet het storende lawaai dat je hoort bij de bladblazers, maar helemaal stil. Een verademing voor de oren. Bovendien is hij goed voor het milieu, deze elektrische machine.

Mooie slogan ook achterop zijn werkkleding; Almere werkt. I Amsterdam, niets boven Groningen, maar Almere werkt. Meer is niet nodig, toch? Kort en bondig. Al vraag ik me af wie er werkt in Almere als ik op een doordeweekse dag door het winkelcentrum loop waar Almere centrum grotendeels uit bestaat. De verkoopmedewerkers van de Primark in ieder geval wel, die hebben het druk genoeg, want om vijf voor negen staat al een groep mensen te wachten tot hij opengaat. Ook de Etos, Kruidvat en Dirk van de Broek mogen zich verheugen op klandizie. Maar het aantal winkels waar nauwelijks klanten komen is groot. Al die kledingwinkels voor tienermeisjes bijvoorbeeld, al die schoenenwinkels en elektrozaken. Het is er meestal leeg. Almere werkt? Ja, in Amsterdam of in Utrecht, maar meestal niet in Almere. Almere koopt? Ja, in sommige winkels wel en in andere niet.
Men koopt liever op internet, goedkoper, geen parkeerplaats zoeken en betalen en heel simpel; niet goed, geld terug. Maar toch is daar in Almere niet veel van te merken. Massa’s lopen door de winkelstraten, kopen vette happen broodjes Döner en MacDonalds, drinken een biertje op een terras en kijken om zich heen naar andere mensen die hetzelfde doen.
Als ze weggaan en s’avonds afval op straat laten liggen, is daar s’ochtends het achterneefje van Bob Marley weer om het op te ruimen. Met zijn unieke straatstofzuiger. Almere werkt.

Waarom is lachen grappig? De Internationale Vereniging voor Humorstudies heeft ongeveer vierhonderd leden. Dat zijn er niet eens zoveel, als je nagaat hoe belangrijk lachen in ons leven is. Kleine kinderen lachen een paar honderdkeer per dag. Volwassenen is het lachen grotendeels vergaan, maar zij lachen nog zo’n vijftien keer per dag. En maar een enkele keer omdat iets bewust grappig wilt zijn, zoals een mop of een spotprent. Alle andere keren biedt het leven zelf ons de clou aan. Want een clou, daar moeten we het van hebben.

Onze ‘gevaar is weg’ detectoren worden prettig geprikkeld wanneer we een plotselinge verandering ervaren in onze kijk op de wereld. Dat kan komen doordat de wereld zelf er opeens anders uitziet – een van de vroegste vormen van humor is een klein kind dat met een volwassene kiekeboe speelt. Daar echt een wetenschappelijke vinger achter krijgen lukt eigenlijk alleen door het heel gedetailleerd analyseren van moppen. Sinds 1986 doet de ‘Algemene Theorie van verbale humor’ opgeld, geformuleerd door Victor Raskin en later uitgewerkt samen met Salvatore Attardo, allebei werkzaam in de Verenigde Staten.

Die theorie zegt dat moppen (en in principe alles wat we als een ongerijmdheid ervaren) berust op een ongerijmdheid: iets in het verhaal dat net niet helemaal klopt. Het kan zijn dat de verteller van de mop die weeffout er al van tevoren in stopt. De clou biedt dan de oplossing en onze instinctieve opluchting daarover maakt ons aan het lachen, mits de oplossing onverwacht en mogelijk absurd is. Anders is de mop ‘flauw’.

Grappen hoeven niet aardig te zijn, of smaakvol, of politiek correct. We lachen juist harder om moppen die eigenlijk niet kunnen. Hoogstens is er van onze gezichten dan ook nog een mengeling te lezen van plezier en afgrijzen.
Maar dat is ook wel weer logisch: humor verzoent ons met het leven zelf, zegt Appletree Rodden, die tegenwoordig voor zijn brood hersenscans maakt van mensen die naar moppen luisteren, maar vroeger ook balletdanser is geweest, hersenchirurg, dorpsdokter in Afrika en niet te vergeten een diploma heeft waarmee hij in methodistische kerken mag preken. Volgens hem zijn humor en religie alternatieve manieren om ons te verzoenen met de dood en meer in het algemeen met het niet zo geweldig deugen van de wereld.

Uit: Trouw, 8-8-2005

Leuk gesprek met Omar, een cursist uit Tunesië vandaag. Ik had er erover met hem dat ik me tijdens mijn vakantie in zijn land afvroeg hoe veel mannen het uit kunnen houden om de hele dag gewoon niks te zitten doen. Ik zag veel volwassen mannen in dorpjes in hurkzit langs de weg zitten en voor zich uit zien staren. Ik wordt na vijf minuten niks doen al onrustig; hoe houden ze het uit? Een kopje thee drinken, een kaartje leggen, de dag voorbij laten gaan. Even thuis een hapje eten en dan weer met andere mannen bij elkaar gaan zitten kaarten, ik moet er niet aan denken. ‘Ach, er is veel werkeloosheid en die mannen hebben niks beters te doen’ en ook ‘onze mensen zijn heel sociaal en praten veel samen’. ‘Hier heeft iedereen haast en is men op straat om van een plaats naar de anderen te gaan. In mijn land speelt het leven zich voor een groot deel op straat af’.

Hier kost tijd geld, daar is het gratis.

Er is een klimaat- theorie van een professor, waarmee volgens hem het verschil in rijkdom tussen de noordelijke landen en de zuidelijke landen mee verklaart wordt. Deze theorie komt erop neer dat in de noordelijke landen, waar het klimaat kouder is, de mensen vanzelf wel iets moeten gaan doen om het niet koud te krijgen. Hierdoor zijn de noordelijke mensen actiever van aard en konden de noordelijke landen zich sneller ontwikkelen en een veel hoger welvaartspeil bereiken. Ook zijn we hierdoor gewend om wat langer vooruit te denken dan de dag van vandaag. In Afrika, waar veel armoede heerst, is de infra- structuur een belangrijk probleem. Maar tot een alomvattend plan om die aan te leggen is het nog nooit gekomen. Als er eens iets verdiend wordt, wordt het vaak snel uitgegeven, men gaat bij wijze van spreken staan kijken wat moeder aan het koken is in plaats van plannen maken voor de volgende dag. Vooruitkijken is niet gebruikelijk, men leeft meer met de dag.
Het is een theorie. Een andere is dat mensen die uit zonnige landen komen vaker lachen. Dat zou komen door de energie van de zon, die tot vrolijkheid stemt. Maar de hoeveelheid mensen die uit warme landen komen aan wie ik les mocht geven die weinig lachen was aanzienlijk groter dan degenen die veel lachen. Dit heeft natuurlijk te maken dat ze hier niet zijn om vakantie te vieren, maar om hun brood te verdienen. Er moeten diploma’s gehaald en banen gevonden worden.

Een ernstige situatie. Maar ook een kans.

Het zijn er nogal wat, al die abonnementen. Internet, telefoon, Televisie. Regelmatig komen weer nieuwe aanbiedingen via mail of post bij je binnen. Alles in 1 Pakket is wel de grote knaller op dit ogenblik. Zit ik bij KPN, een hele dure telefoon. Zit ik bij UPC voor Televisie en zit ik bij Telfort voor Internet. Die laatste twee laten zich eenvoudig combineren, eventueel met vaste telefonie, maar daar maak ik al jaren geen gebruik meer van. Krijg ik van UPC een folder dat een alles in 1 pakket slechts 18,50 – de eerste drie maanden- daarna 30 Euro per maand kost. Nu betaal ik 20 E aan TV en 20 Euro aan Internet. Interessant en ik bel UPC. Het komt erop neer dat ik mijn klantnummer even aan Telfort moet vragen zodat dat abonnement opgezegd kan worden. Bel ik Telfort, doet ze me nog een interessantere aanbieding; 21,50 per maand. Moet ik alleen even UPC zelf opzeggen. Zo gezegd zo gedaan. Snelle, wakkere dames daar aan de telefoon bij Telfort.

Ik was onder de indruk van de vrouw uit Bosnië. 18 jaar geleden was ze naar Nederland gevlucht, één van de velen. In een paar jaar het staatsexamen II gehaald, medicijnen gestudeerd. Daarna een specialisatie gedaan als psychiater. Een vlotte prater met een licht Brabants accent. Ze is helemaal uit Best gekomen, een dorpje bij Eindhoven. Ajnira kreeg nogal eens kritiek van superieuren dat haar Nederlands verslagschrijven niet zo goed was. Daar wil ze verandering in brengen. Vandaag begonnen we aan het boekje ‘Slagvaardig schrijven’, een methode die ik ook met kleuterleidsters in Zuid Oost heb doorgewerkt en die zeer effectief is.
Ze praatte veel. Over de tijd van de oorlog in Joegoslavië en de totale onbegrijpelijkheid ervan. Ik weet de radioberichten nog uit die tijd; moordpartijen tussen de Bosnische Serviers en Bosnische moslims, bijna niemand begreep iets van die oorlog, die twintig jaar geleden begon.

Geboren in Sarajevo (zie foto), altijd zonder problemen met haar landgenoten geleefd. Ineens was de zinloze oorlog er, die uiteindelijk niks gebracht heeft dan honderdduizenden vluchtelingen en vele duizenden doden en gewonden. Ajnira heeft familie in de Verenigde Staten, Spanje en Engeland wonen. Zij heeft hier meteen haar kans gegrepen, was nog een scholiere toen ze kwam en werkte zich op tot huisarts. Ze vluchtte in de studie en deed dat met volle overgave. Ik heb iets dergelijks ook gezien bij sommige meisjes uit landen als Afghanistan en Iran; meisjes, die in hun land weinig kansen hebben, hebben hier hun carrière goed gepland en gaan er helemaal voor om hun doel te bereiken.
Een zeer talentvolle en intelligente verschijning, deze dame. Ze maakte indruk. Ik had wel vaker Bosniërs in de klas gehad. Ook Kroaten en Serviërs. Sommigen hadden nog steeds een trauma en zaten in een uitkering, al of niet met vrijwilligerswerk, sommigen hadden hier een goede baan. Maar zo hoog opgeleid als deze dame heb ik nog geen Bosnische of Bosniër gekend. Een hoge opleiding, een goeie baan en dan toch nog zeer kritisch op zichzelf. Respect.